Winnaars 2020
Bij de tweede editie van de Vakwerk Awards in 2020 kon je meedingen naar een prijs in een van de volgende categorieën: Duurzaam, Renovatie & Onderhoud, Interieurbouw en Aan- & Verbouw. Hieronder vind je de winnaars en hun projecten.
Winnaar Duurzaam
“Betere prestaties dan nieuwbouw”
Zonnepanelen voor én achter, sedum op het dak, leem en hout als bouwmaterialen, plus onderdelen als HR+++ glas, en (natuurlijk) een warmtepomp. De energieneutrale optelsom hiervan werd bekroond met een rapport dat nieuwbouw de loef af steekt. Zijn dit de ingrediënten van zo’n super-ecologisch Earthship? Nee, schijn bedriegt. Het pand in kwestie is een gewone 2-onder-1 kapwoning uit de jaren 60 , in een rustige Tilburgse straat.
Het huis werd onderhanden genomen door Walther Dingemans en zijn twee meewerkende zoons. Zij werken zoveel mogelijk met ecologische producten. Bij dit project kregen ze veel mogelijkheden daarvoor. De nieuwe eigenaars van deze woning wilden namelijk graag hun huis aanpassen en tegelijk ook energieneutraal laten maken.
Dat doel kwam binnen handbereik door forse gemeentelijke subsidies voor duurzame verbouwingen.
Duurzaam en licht
Walther laat zien wat er allemaal bij kwam kijken bij de totale verduurzaming van deze oudere woning: “Voorzetwanden, gevelverbetering, vloerverwarming, dakisolatie, een enorme ruit met triple glas, 27 zonnepanelen en tuindeuren met dubbele tochtwering. En een lichtstraat”. Want het mocht natuurlijk geen donkere boel worden in de nu diepere woonkamer. “De afwerking hebben we gedaan met leem, zelfs in die bijzondere ronde plinten tussen muur en plafond. De perfecte diameter daarvoor vonden we een klein bierflesje”, zo merkt Walther grijnzend op, terwijl hij nog eens tevreden door het huis loopt.
Rollen omgedraaid
Uitdagingen waren er genoeg: de dakkapellen moesten verbeterd worden, een betonnen plantenbak fungeerde als grote koudebrug in de voorgevel en de vloer moest dieper uitgegraven worden voor meer isolatiemateriaal. Onder Walthers regie hebben de opdrachtgevers dit graafwerk zelf op zich genomen. “De rollen lijken dan omgedraaid, maar het scheelt in de kosten waardoor er andere wensen toch ingevuld kunnen worden.”
Strenge vereiste bij alle subsidie van de gemeente Tilburg was een eindcontrole op de prestatieverklaring. Dus toen Walther klaar was, volgde een grondige keuring. Het resultaat mocht er zijn. “Het testbureau constateerde betere prestaties dan menig nieuwbouwhuis. Dus we slaagden met vlag en wimpel.”
Winnaar Renovatie & Onderhoud
Grootse restauratie in Amsterdam: van mega-tegels tot minuscule lampjes
Het moet een triest gezicht zijn geweest; deze 130 jaar oude woning stond langzaam maar zeker te verloederen, in de chique componistenbuurt van Amsterdam. Toen allround onderhoudsbouwer John Schilder hier aan de slag mocht van de nieuwe eigenaar, schrok hij dan ook van de staat van het pand.
Vooral de achterzijde “die stond zo ongeveer op instorten. Het was bar en boos. Meteen hebben we de monumentendienst erbij geroepen en gelukkig waren zij het ermee eens dat dit deel snel vervangen moest worden.”
Maar restauratie ging hier verder dan ‘de woning in oude staat herstellen’. De trap werd verplaatst, zodat er onder andere een grotere keuken gemaakt kon worden. Met veel glas kwam er een massa daglicht in de woning, ook werd het dak zó uitgebouwd dat er mooie slaap- en werkruimtes gecreëerd konden worden. Ook werd er vloerverwarming aangebracht. Waar mogelijk bewaarde John het oude wel, zoals bij de trap. De oude trapspijlen renoveerde hij, zodat die weer een opvallende, centrale plek in huis kregen.
Hoe allround hij ook is, van huis uit is John tegelzetter – net als zijn halve familie. Dat zie je vooral terug in de beide badkamers, waar hij tegels van maar liefst 3 meter hoog aanbracht, met verlichting in één van die wanden. Dus niet er op, maar er in. Dit soort bijzondere details zijn te vinden op meer plekken in huis, zoals de lampjes van 1 centimeter dik, vernuftig weggewerkt bij de trap. Of de led-verlichting in de inloopkast op de eerste verdieping.
John kreeg de vrije hand om slimme oplossingen te bedenken én vakkundig uit te voeren. Die zijn soms verborgen, zoals het superlichte magnesiet in de ondervloer, maar ook zijn ze te zien, bijvoorbeeld aan het terras van geperste bamboe, net als aan ‘het kleinste toiletje van Amsterdam’, dat John met gepaste trots laat zien op de bovenste verdieping. Het potje paste nog net boven de trap.
Winnaar Aan- & Verbouw
Totale make-over in Harderwijk
“We hebben deze woning in Harderwijk volledig gerenoveerd, ofwel klaargemaakt voor deze tijd. De woning is verduurzaamd”, zo vertelt Gerrit Zeevat, directeur van Timmerbedrijf Zeevat uit Elspeet.
Dat klinkt eenvoudiger dan het was, legt Gerrit uit: “Er is heel veel afgebroken, daarna is het volgens een volledig nieuw concept weer opgebouwd. Zoals het nu is, daaraan kun je zien dat je van een jaren ’70 woning iets heel moderns kan maken. Zo zitten er compleet nieuwe verwarmings- en elektra-installaties in de woning. Teveel om op te noemen eigenlijk, zoveel is hier gebeurd.”
Een typisch, zelfs iconisch element uit die periode was de zitkuil. Die is nu door Zeevat weer gelijkvloers gemaakt, zoals de gehele begane grond. En dat was nog lang niet alles, aldus Gerrit: “We hebben de keus gemaakt om de hele achterkant eraf te slopen. Bijna 75 procent van de woning is eraf gesloopt.
We hebben opnieuw naar achteren uitgebouwd, het bestaande dak is opnieuw geisoleerd. Dit nieuwe dak is naar de Rc-waarde 6 toe gemaakt.
Het voorgedeelte is blijven staan. Dat hebben we verduurzaamd. Zo hebben we nieuw hout op de gevel gemonteerd. Dat geeft een heel andere uitstraling, net als de muren die wit gestucadoord zijn. De boeidelen zijn ook vernieuwd, om weer strakke lijnen te krijgen. Deze elementen zijn antraciet geschilderd.
Deze enorme klus was binnen een half jaar geklaard. “Met een geweldig team”, voegt Gerrit daar meteen aan toe. “Alleen had ik dit niet gekund.”
Winnaar Interieurbouw en algemeen winnaar
40 kilometer organische jaarringen
“Hier aan het begin kon ik goed kijken of het wel naar mijn zin was. Ik heb het wel zes keer verlegd” legt Jakko Woudenberg uit. We staan bovenop zijn werk: de enorme cirkelvormige vloer van de hal van groenvoorziener Krinkels in Breda. Deze vloer moest meelopen met de ronding van het gebouw én een natuurlijke, passende uitstraling krijgen. Jakko kreeg de vrije hand en creëerde van duizenden kaarsrechte latjes een serie van 75 organisch gevormde jaarringen. Dat is spannend in alle opzichten en uniek in Nederland, zelfs uniek in de wereld. Niet voor niets noemt deze bijzondere parketteur zich de ‘Dutch Wood Artist’.
Jakko werd gevraagd door architect Paul de Ruiter, die het bijzondere pand ontwierp. Vorig jaar betrok Krinkels het gebouw, waar een flinke boom het middelpunt vormt van het atrium. Voor de boom geplaatst werd, heeft Jakko eerst een lengte van 40 kilometer aan latjes (licht eiken en donker teak) verwerkt in de vloer van de begane grond, doorlopend op de trap en ook doorlopend op de rondgang van de eerste verdieping.
Hij mocht ermee aan de slag nadat hij een serie kritische vragen van de directie had beantwoord, over kromttrekken, vochtgehalte en dergelijke. De proef op de som kwam daarna: in de heetste weken van zomer 2019 legden Jakko en zijn team de vloer, in twee keer zes weken (eerst begane grond, daarna trap en bovenverdieping. “De vloer heeft geen krimp gegeven”, stelt Jakko nu tevreden vast, maar voor hem was dat vorig jaar al een zekerheid.
Het gaat hier om een unieke productie, die Jakko nauwkeurig voorbereide. “In mijn woonplaats Schagen heb ik tijdelijk een hal gehuurd om de oppervlaktes van de trap helemaal uit te kunnen leggen op de vloer. Elke trede heeft z’n eigen afmetingen, van elk oppervlak had ik een mal, waarop ik alles heb voorbereid. En toen van Schagen naar Breda ermee. Gelukkig heb ik ze niet door elkaar gehaald” lacht Jakko.
Winnaar publieksprijs
Flinterdun zwart/wit over de hele lengte van de bar
Afbouwer Thomas de Pooter is met zijn 29 jaar de jongste genomineerde. Vanuit Terneuzen (Zeeuws-Vlaanderen) doet hij zijn werk en we vinden zijn inzending dan ook in het nabije Sluiskil, als deel van het interieur van hotel-café-restaurant Dallinga. Hij betegelde in dit restaurant de karakteristieke bar met lange zwart-witte marmerimitatie-tegelstroken.
De eigenaar had op vakantie zo’n soort bar in Spanje gezien en was enthousiast over zo’n beeldbepalend element. Met de tekening van een interieurontwerpster ging Thomas aan de slag, terwijl het frame van de bar al gebouwd werd door de eigenaar. Meteen was duidelijk dat dit “heel anders dan een badkamer” werd. Spannend was het, om meerdere redenen. Thomas moest het werk voor elkaar krijgen tijdens een korte winterstop van het etablissement, maar tegelijk moest alles meteen kloppen: de grote, heel breekbare tegels (dikte: 6 millimeter) die Thomas selecteerde als basismateriaal moesten bij een natuursteenzagerij in België loepzuiver in stroken en verstek gezaagd worden – én héél voorzichtig weer naar Sluiskil getransporteerd worden.
Ondertussen had Thomas de ondergrond gemaakt van Wedi-platen. Hij bracht de opvallende tegelstroken aan op de verticale vlakken, met geen millimeter ruimte voor afwijkingen. Bij het horizontale vlak van de bar was er een andere uitdaging. De grote tegelplaat was hier één geheel. Maar in dit oppervlak moest Thomas een rechthoek uitslijpen voor de spoelbak. Daardoor ontstond een zeer kwetsbaar deel: de smalle stroken voor en achter de spoelbak mochten absoluut niet doorbuigen, want dan zouden ze breken. Daarom ondersteunde Thomas deze vlakken over de hele lengte, net als de rest van het bar-oppervlak.
Naast de bijzondere bar betegelde hij ook de receptiebalie, met de XL-tegels waarvan hij voor de bar stroken had gezaagd. Maar de bar was niet voor niets een inzending waardig. Thomas: “Er zitten heel veel details in. Als tegelzetter is dit precisiewerk heerlijk om te doen.”
De andere genomineerden
Categorie Renovatie & Onderhoud: Zinken dakrenovatie door Miquel Rombout (Vakmanschap Maatwerk Nederland).
Categorie Renovatie & Onderhoud: Badkamerrenovatie door Simone Bouhuijs (Siklus VOF).
Qua kleur ging het van wit/grijs naar een opvallende combinatie van zeegroen en antraciet. Constructief moest er ook veel gebeuren. “Het leek wel goed in elkaar te zitten, maar toen we onder de vloer kwamen, zagen we dat alles eruit moest”, vertelt Simone Bouwhuijs. Ze kijkt tevreden terug op de aanpak van een badkamer in een historische woning in Soest.
Categorie Interieurbouw: Blauwstalen keuken door Peter Frecken (HEMELSby).
Categorie Aan- & Verbouw: Verdieping op een aanbouw door Patrick Verwel (Patrick Verwel Bouw, Verbouw & Onderhoud).
Wat is een kilkeper? De bouwkundige definitie is: de inspringende hoek tussen twee hellende dakvlakken. Dat klinkt lastig. In werkelijkheid is het ook geen alledaagse constructie om te maken, ook niet voor alleskunner Patrick van Wel. Maar toch maakte hij met balken van 7,5 meter twee kilkepers, bij de dakopbouw in Molenschot (bij Gilze-Rijen). Daardoor kan een jong gezin nu toch lekker ruim wonen in een ooit tamelijk kleine woning uit de jaren ’60.
Categorie Duurzaam: Dakopbouw met duurzame elementen door Jeroen Wouts (Wouts Dakwerk).
Bijzónder, dat is het woord dat past op elk aspect van dit huis. Ten eerste is de locatie heel speciaal: op de rand van de Brabantse Wal in Hoogerheide. Op een heldere dag heb je uitzicht over ongeveer heel Zeeland. Dan de heel bijzondere ecologische woning op die plek, met ook nog eens een centrale toren aan de voorkant – en daar achter een nog opvallender dak. En daar gaat het om, bij deze nominatie.
Categorie Duurzaam: Studio van strobalen en leerstuk door Luis Javier Rodriguez Comesana (Xavi Natural Building).